Szanowni Państwo,
jeszcze nie tak dawno, składając wniosek o uzasadnienie wyroku, nie byliśmy zobowiązani do uiszczania żadnej opłaty. Wniosek taki był wolny od opłat. Każda ze stron mogła wystąpić z wnioskiem o uzasadnienie wyroku.

Natomiast aktualnie, zgodnie z ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych:

Art.  25b. 1. „Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od wniosku o doręczenie orzeczenia albo zarządzenia z uzasadnieniem zgłoszonego w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia albo doręczenia tego orzeczenia albo zarządzenia.

W związku z powyższym, składając wniosek o uzasadnienie wyroku musimy pamiętać o dokonaniu opłaty w kwocie 100,00 zł wraz ze składanym wnioskiem czyli w terminie 7 dni od daty ogłoszenia orzeczenia bądź jego otrzymania.

Co jednak w wypadku gdy nie dokonamy opłaty 100,00 zł w terminie. Są sytuacje gdy zapomnimy dokonać opłaty, nie mamy aktualnie takich środków itp. ?

Nie ulga wątpliwości, iż wraz z wejściem życie przepisów nowelizujących kodeks postępowania cywilnego – 7 listopada 2019 r   sytuacja skomplikowała się.

Przepis art. 328 § 4 kpc został bowiem nowelą wzbogacony o § 4, który stanowi, że sąd odrzuca wniosek niedopuszczalny, spóźniony, nieopłacony lub dotknięty brakami, których nie usunięto mimo wezwania. Przywołana regulacja rozwija dotychczasowy art. 328 § 1 zd. 2 kpc. poprzez rozszerzenie podstaw odrzucenia wniosku o uzasadnienie o przypadek braku jego opłacenia. Obecnie sąd odrzuca zatem wniosek niedopuszczalny (np. przedwczesny, złożony przed ogłoszeniem wyroku), spóźniony (wniesiony po upływie terminu), nieopłacony lub dotknięty brakami (np. niewskazujący zakresu uzasadnienia), których nie usunięto mimo wezwania.

Sprawa ma niebagatelne znaczenie – dla osób, które nie korzystają z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, możliwość przeoczenia zmian w przepisach i złożenie wniosku bez opłaty (szczególnie, że w internecie będą jeszcze długo krążyły „stare” wzory) może w razie zmaterializowania się wspomnianego ryzyka doprowadzić do zamknięcia drogi do kontroli instancyjnej; sąd odrzuci nieopłacony wniosek bez wezwania, a co za tym idzie, wnioskodawca nie będzie mógł wnieść np. apelacji. Taki sposób interpretacji przepisu wydaje się być niewłaściwy.

Po pierwsze, pomimo że obok wymogów formalnych, kodeks przewiduje wymogi fiskalne danego pisma, każde z nich mają jednakowe znaczenie i powinny być traktowane w sposób tożsamy także na gruncie niesprostania tym wymogom przez stronę postępowania.

Po drugie, przepis art. 328 § 4 kpc. posługuje się pojęciem „usunięcia” braków, które to sformułowanie ma charakter szeroki i może odnosić się zarówno do sytuacji, gdy wniosek wymaga poprawienia, uzupełnienia, jak i opłacenia. Skuteczne dokonanie każdej z tych czynności pozwala twierdzić, że brak został usunięty.

Po trzecie, taka sytuacja bez uzasadnienia różnicowałaby ją od innych kodeksowych przypadków, w których to pismo może zostać odrzucone dopiero, gdy brak fiskalny nie zostanie usunięty po stosownym wezwaniu.

Reasumując, w obliczu wątpliwości interpretacyjnych należy stanąć na stanowisku, że właściwe rozumienie przepisów winno zmierzać w kierunku traktowania nieuiszczenie opłaty od wniosku o uzasadnienie, jako brak formalny, który będzie można uzupełnić w stosownym terminie, a w takim przypadku sąd zobowiązany jest wyczerpać stosowną procedurę. Odczytywanie w ten sposób przez sądy art. 328 § 4 kpc umożliwi zabezpieczenie praw stron postępowania. W przeciwnym razie, przepis nakładałby na strony, zwłaszcza niezastępowanych przez profesjonalnych pełnomocników, zbyt surowy, nieuzasadniony rygor sposobu postępowania z nieopłaconym wnioskiem o uzasadnienie.

Dlatego w naszej ocenie, mimo rozbieżności, Sąd winien wezwać nas do uzupełnienia wspomnianej opłaty od wniosku o uzasadnienie wyroku w kwocie 100,00 zł.

Stanowisko, jakoby nieopłacony wniosek o uzasadnienie podlegał automatycznemu odrzuceniu bez możliwości uzupełnienia opłaty jest zbyt rygorystyczne i ogranicza prawo do Sądu.